Widok zawartości stron
Widok zawartości stron
Widok zawartości stron
Widok zawartości stron
Widok zawartości stron
Jak się ustrzec koronawirusowych fake newsów?
Jeśli nie wiesz czy masz do czynienia z prawdziwą informacja, masz do dyspozycji kilka prostych narzędzi, które pozwolą ci to zweryfikować. Może cię to zaskoczyć, ale twoim sprzymierzeńcem w walce z fake newsami może być nie tylko twoja czujność, ale też możliwości oferowane przez najpopularniejszą wyszukiwarkę internetową i wszystkie jej podobne.
- Jeśli dostajesz informację za pośrednictwem maila czy mediów społecznościowych lub wchodzisz na portal z wyszukiwarki zweryfikuj stronę źródłową. O ile to możliwe, zanim klikniesz w link, przyjrzyj się adresowi strony. Media specjalizujące się w dystrybucji fake newsów zwykle upodabniają się do mediów profesjonalnych. Bbc.com czy bbbc.com w świecie informacji robi dużą różnicę. Ten zabieg jest też częsty wykorzystywany do rozsyłania wirusów. Kliknięcie przez adresata w podejrzany link jest tym bardziej prawdopodobne i bardziej jest on podobny do czego, co użytkownik dobrze zna.
- Poszukaj źródeł podanych informacji, w rzetelnym materiale dziennikarskim powinny być podane bezpośrednio w tekście, w słownym komentarzu lub na tablicach na końcu filmu wideo.
- Zweryfikuj źródła informacji przy pomocy wyszukiwarki. Zawęż wyszukiwanie do Google Wiadomości, dzięki temu sprawdzisz czy media profesjonalne opublikowały coś na ten temat. Newsy w mediach rozprzestrzeniają się bardzo szybko, mało prawdodobne jest, by jedno medium miało jakąś informację długo na wyłączność. Pomocne może być także ograniczenie zakresu czasowego wyszukiwania.
- Jeśli źródłem jest instytucja, raport badawczy czy dane statystyczne sprawdź źródło pierwotne. Wyszukaj nazwę instytucji, sprawdź czy istnieje, czym się zajmuje, przyjrzyj się raportowi i upewnij się skąd pochodzą cytowane dane. W fake newsach często źródła brzmią bardzo poważnie i prestiżowo, ale naprawdę nie istnieją. Mogą się w nich zdarzyć wariacje na temat nazw znanych uniwersytetów czy instytucji badawczych.
- Jeśli źródłem jest osoba, zweryfikuj czy naprawdę istnieje i pracuje w reprezentowanej instytucji. Sprawdź czy faktycznie jest ekspertem w dziedzinie i zajmuje się tym, w czego kwestii się wypowiada. Uważaj szczególnie na bardzo pospolite zestawienia imion i nazwisk. Zwykle w fake newsach ekspert w całości jest kreacją, a imię i nazwisko, które mu nadano, ma utrudnić weryfikację w wyszukiwarce.
- Jeśli nadal masz wątpliwości, a w materiale jest zdjęcie, wykorzystaj Google Grafikę (tzw. odwrotne wyszukiwanie). Wystarczy pobrać zdjęcie i załadować je do wyszukiwarki, tak jak załącznik do maila. To pozwoli sprawdzić czy i gdzie wcześniej opublikowano tę fotografię. W przypadku fake newsów z dużym prawdopodobieństwem będzie to zdjęcie z bazy fotografii i będzie ilustrowało też inne teksty.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na temat weryfikacji fake newsów zainteresuj się organizacjami factchecingowymi. W Polsce weryfikacją informacji zajmuje się m.in. Stowarzyszenie Demagog, w którym działają również studenci UJ.
dr Agnieszka Całek
Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej
Uniwersytetu Jagiellońskiego
Polecamy również